Ci, którzy interesują się historią wiedzą z pewnością, iż w Polsce zamków mamy całkiem pokaźną ilość. Część z nich zachowała w lepszym, a część w gorszym stanie. Jednym z tych, które niestety nie przetrwały do naszych czasów w najlepszej formie, ale zasługują oczywiście na uwagę, jest znajdujący się nieopodal Warszawy zamek gotycki w Czersku.
Z dawnych dziejów, czyli od starożytnej osady do potężnego grodu
Według badań archeologicznych prowadzonych na terenie dawnego grodu pierwszy osadnicy przebywali na tych ziemiach już w epoce kamiennej. Tu też znajdowała się jedna z najpilniej strzeżonych przepraw przez Wisłę i zbiegały się szlaki handlowe na Ruś, Śląsk i Pomorze.
Pierwsze wzmianki o Czersku pojawiały się już w wieku XI, kiedy to na miejscu funkcjonującej osady z VII wieku wyrósł gród. Jako siedziba kasztelana i podległy poznańskiemu biskupowi archidiakonatu Czersk w XIII wieku był ważnym ośrodkiem politycznym. Zapewne z tego względu wkrótce stał się stolicą Księstwa Mazowieckiego. Za moment nadania dla grodu praw miejskich podaje się rok 1350, a od roku 1366 nadano mu przywileje prawa chełmińskiego.
Zamek z przełomu wieków
Do budowy zamku w Czersku przyczynił się książę Janusz I Starszy, który to na przełomie XIV i XV stulecia wzniósł na miejscu grodu wieloboczny zamek, opatrzony trzema wieżami, w tym jedną bramną, wyposażoną w zwodzony most. W późniejszym czasie most ten zastąpiono trwałą konstrukcją. Jednak w roku 1413 Janusz I opuścił zamek i przeniósł swoją siedzibę do rozwijającej jej wówczas Warszawy.
Następnie w swą opiekę wzięła zamek w Czersku królowa Bona. Wdowa po Zygmuncie Starym znacznie wpłynęła na wizerunek grodu. Za jej panowania na zamku powstał browar, rozwinął się handel. Ludność zainteresowała się rzemiosłem, produkowano tu specjalne uszczelniające okręty smarowidła. Rozwinęło się ogrodnictwo, uprawa winorośli i, oczywiście, włoszczyzny. W Czersku również wytwarzano londryn – sukno sprzedawane w całej Europie Zachodniej i rozsławione przez marynarzy na całym świecie.
Zniszczony przez wojska szwedzkie
Potop z lat 1655-1660 rozpoczął drogę zamku ku upadkowi. Po klęsce pod Warką wycofujące się wojska szwedzkie opanowały twierdzę. W roku 1656 jeden z oddziałów wrogiej armii wysadził zamek i spalił całe miasto. W II połowie XVIII wieku Franciszek Bieliński, marszałek wielki koronny, podjął starania w kierunku odbudowy dawnej siedziby książąt.
Niestety, zabór pruski zniweczył wszelkie starania. Mury zburzono, a w roku 1870 Czersk z nakazu władz rosyjskich utracił prawa miejskie. Dziś w miejscu, w którym niegdyś górowała okazała twierdza, możemy oglądać jedynie ruiny i brukowane ulice.