W czasie II wojny światowej wiele budynków o ogromnym znaczeniu dla Warszawy uległo zniszczeniu. Powodem były działania wojsk niemieckich, często, niestety, celowo wymierzone w architektoniczną warstwę miasta. Dziś władze informują o planach odbudowy jednego z nieistniejących już symboli stolicy – Pałacu Saskiego.
Burzliwa historia obiektu
Pałac Saski wzniesiono w drugiej połowie XVII wieku na miejscu, w którym pierwotnie znajdował się dwór Tobiasza Morsztyna. Czterowieżową barokową budowlę zakupił w roku 1713 August II Mocny, który w następnych latach podjął się jego przebudowy. W trakcie prac stworzono w obrębie budowli Salę Teatralną, która miała wynagrodzić mieszkańcom stolicy brak odpowiedniego w tym celu obiektu. Pod opieką kolejnych władców przyłączone do pałacu pobliskie rezydencje w latach 40. XVIII wieku stały się integralną częścią kompleksu, który za panowania Augusta III Sasa uzyskał swój końcowy kształt.
Po śmierci króla rezydencja stopniowo podupadała, a jej pomieszczenia zaczęto wynajmować jako lokale mieszkalne i użytkowe. W murach pałacu mieściło się Liceum Warszawskie, a jednym z jego mieszkańców był kompozytor Fryderyk Chopin.
Po powstaniu listopadowym i pod okiem nowego właściciela pałacowi nadano nowy, klasycystyczny kształt, zaproponowany przez Adama Idźkowskiego. W listopadzie 1841 roku przed pałacem odsłonięto pomnik siedmiu oficerów lojalistów, który przeniesiono później na plac Zielony, w związku z budową soboru św. Aleksandra Newskiego.
W latach międzywojennych Pałac Saski wykorzystywano jako siedzibę dowództwa Wojska Polskiego. W tym czasie przeprowadzono gruntowny remont elewacji i zadbano o stan budowli. Niestety, po upadku powstania warszawskiego w 1944 pałac został doszczętnie zniszczony.
Wieloletnie plany odbudowy
O odtworzeniu Pałacu Saskiego mówi się od 1946 roku, kiedy to podjęto się rekonstrukcji fragmentu arkad wraz z Grobem Nieznanego Żołnierza. Realizacja licznych projektów była wielokrotnie przekładana. Po 1989 roku idea ta nabrała rumieńców, jednak na zdecydowane kroki trzeba było czekać aż do lat dwutysięcznych. Wtedy to rozpoczęły się prace archeologiczne na terenie, na którym wcześniej stała budowla i odkryto jej fundamenty.
Kolejne lata przyniosły wnioski i działania na rzecz odbudowy obiektu. Ostatecznie decyzję o odbudowie Pałacu Saskiego podpisał 15 sierpnia 2021 roku prezydent Andrzej Duda.