Polskie uczelnie stoją przed historyczną szansą – jak zatrzymać najlepsze umysły w kraju i jednocześnie przyciągnąć zagraniczne talenty? To pytanie nabiera szczególnego znaczenia w czasach, gdy Europa potrzebuje silnych ośrodków akademickich zdolnych do konkurowania z najlepszymi uniwersytetami świata. Uniwersytet Warszawski postanowił znaleźć odpowiedzi, organizując debatę z udziałem czołowych polskich naukowców.
Akademicka elita w warszawskiej debacie
Za moderację spotkania odpowiadała dr Grażyna Żebrowska z Instytutu Badawczego IDEAS. Do dyskusji zaproszono cztery osobistości, które doskonale znają zarówno polską, jak i międzynarodową scenę naukową. Wśród uczestników znaleźli się prof. Alojzy Z. Nowak – rektor stołecznego uniwersytetu, prof. Piotr Sankowski reprezentujący Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW, prof. Krzysztof Pyrć z krakowskiej Alma Mater oraz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, a także prof. Marek Konarzewski z Polskiej Akademii Nauk.
Dlaczego wracają do Polski
Każdy z naukowców miał za sobą doświadczenia zagraniczne, co pozwoliło im spojrzeć na polską naukę z perspektywy międzynarodowej. Prof. Pyrć nie ukrywał, że decyzja o powrocie wynikała przede wszystkim z chęci rozwoju osobistego i pragnienia wniesienia wkładu w rozwój polskiej nauki. Podobne motywacje kierowały prof. Sankowskim, który dodatkowo docenił wysokie standardy kształcenia oferowane przez rodzime uczelnie.
Inaczej sprawę postrzegał rektor Nowak, dla którego najważniejsze okazały się więzi emocjonalne z krajem oraz jakość życia, jaką może zaoferować Polska. Prof. Konarzewski z kolei przyznał, że mimo kuszącej oferty zagranicznej, dostrzegł w Polsce niespożyty potencjał rozwojowy, który chciał pomóc wykorzystać.
Międzynarodowe uznanie dla polskich standardów
Rozmowa pokazała również, że polskie uczelnie cieszą się coraz większym uznaniem na arenie międzynarodowej. Rektor warszawskiej uczelni podzielił się obserwacjami dotyczącymi zagranicznych studentów, którzy regularnie wyrażają podziw dla poziomu nauczania w Polsce. Szczególnie cenią sobie różnorodność metod dydaktycznych oraz możliwość nawiązania bliższych kontaktów z wykładowcami niż w przypadku masowych uniwersytetów zachodnich.
Systemowe bariery w zatrzymywaniu ekspertów
Mimo optymistycznych sygnałów, uczestnicy debaty nie ukrywali problemów, z jakimi mierzy się polska nauka. Prof. Sankowski zwracał uwagę na pozytywne zmiany w jakości życia, które mogą skłonić specjalistów do pozostania w kraju. Jednakże prof. Konarzewski wskazał na fundamentalny problem – brak przejrzystych i stabilnych ścieżek rozwoju zawodowego, co często zmusza utalentowane osoby do szukania możliwości poza granicami kraju.
Szczególnie istotną kwestią, którą poruszył prof. Pyrć, jest konieczność wypracowania jasnych mechanizmów awansu dla osób wykazujących się wyjątkowymi zdolnościami. Bez tego trudno będzie konkurować z zagranicznymi ośrodkami naukowymi. Rektor Nowak dodał, że kluczowa może okazać się jakość relacji między studentami a kadrą akademicką oraz administracją uczelni.
Uczestnicy byli zgodni co do jednego – potrzeba dodatkowych źródeł finansowania, które umożliwią nie tylko rozwój badań, ale też poprawę warunków materialnych młodych naukowców. Jak podsumowali eksperci, talent rodzi się wszędzie, ale to od instytucji zależy, czy stworzy się odpowiednie warunki do jego rozwoju.